هنگامی که یک فرد مبتلا به افتادگی پلک بالا یا پتوز می شود ، پلک او به صورت غیر ارادی به صورت بسته یا نیمه بسته در می آید، در این مقاله پروفسور کشکولی توضیحات جامعی در این خصوص داده اند که توصیه می شود مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
عوامل مختلفی ممکن است در عملکرد غیر طبیعی این عضله نقش داشته باشند و منجر به افتادگي پلک بالا گردند.
این وضعیت می تواند هر دو پلک یا فقط یکی از پلک ها را تحت تاثیر قرار دهد.
توجه نمایید که انواع مختلفی از این عارضه وجود دارد و هم کودکان و هم بزرگسالان ممکن است آن را تجربه کنند.
علائم افتادگی پلک بالا و انواع آن
هنگامی که فردی دچار پتوز می شود ؛ افتادگي پلک بالا برجسته ترین علامت آن است ، اما ممکن است علائم دیگری نیز بروز کند.
این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد :
- پلک زدن آزار دهنده
- خستگی چشم ها
- اشکال در بستن چشم
- انحراف چشم
- آبریزش از چشم
- دو بینی
میزان افتادگي پلک بالا بسیار متفاوت است ، به نحوی که در برخی افراد ممکن است خیلی کم بوده و قابل توجه نباشد ؛ اما برای افراد دیگر می تواند محدوده دید را برای آن ها کاهش دهد و در شدیدترین حالت ؛ در اثر پتوز ، پلک کاملا مردمک را می پوشاند.
علل افتادگی پلک بالا
برخی از افراد با این شرایط به دنیا می آیند ، در صورتی که بعضی افراد در طول زندگی و طی فرآیند پیری ممکن است با افتادگي پلک بالا مواجه شوند.
ضمنا جراحت نیز از عواملی است که می تواند بر روی عضله لواتور تأثیر بگذارد و باعث افتادگی پلک گردد.
همچنین برخی افراد نیز ممکن است به علت انجام جراحی های اصلاحی چشم یا جراحی آب مروارید دچار پتوز شوند.
شایع ترین علل پتوز عبارتند از :
- ضعف عضلات لواتور
- شل شدن پوست پلک بالا
- آسیب به اعصاب مرتبط با عضله لواتور
برخی از بیماری ها نیز می توانند باعث افتادگی پلک بالا گردند. این بیماری ها عبارتند از :
- دیابت
- میاستنی گراویس
- تومور پشت یا اطراف چشم
- سندرم هورنر
- سکته مغزی
- گل مژه یا مسئله دیگری که می تواند باعث تورم پلک گردد.
انواع افتادگی پلک بالا ( پتوز )
پتوز مادرزادی
نوعی افتادگی پلک است که از هنگام تولد وجود دارد. پتوز مادرزادی در حقیقت یک بیماری نادر است و اگر درمان نشود مشکلات جدی برای بینایی نوزاد ایجاد می کند.
علیرغم اینکه افتادگی پلک بالا یک بیماری خوش خیم است ، اما ممکن است منجر به مشکلات زیبایی ، روانی و عملکردی در کودکان شود.
این نوع پتوز می تواند بر روی یک یا هر دو چشم تاثیر بگذارد.
پتوز اکتسابی
برای این نوع از پتوز چند زیر گروه وجود دارد که همه آن ها در نتیجه یک مسئله پزشکی رخ می دهند.
انواع پتوز اکتسابی شامل موارد زیر است :
- پتوز میوژنیک : این نوع افتادگی پلک بالا ، به دلیل برخی بیماری ها مانند میاستنی گراویس ، میوپاتی مادرزادی و دیستروفی میوتونیک رخ می دهد.
در واقع در این نوع از افتادگي پلک بالا ؛ وجود اختلال در عضله لواتور ، مانع از بالا رفتن پلک در وضعیت صحیح می شود.
- پتوز آپونوروتیک : این نوع افتادگی پلک بالا ؛ معمولاً در افراد مسن دیده می شود. در این نوع افتادگی پلک ، ماهیچه لواتور در اثر افزایش سن فرد و گرانش زمین کشیده می شود و نهایتا به افتادگي پلک بالا می انجامد.
- پتوز مکانیکی : در این نوع از افتادگی پلک بالا ؛ ماهیچه ها نمی توانند به درستی پلک را بالا ببرند چرا که به شدت سنگین می شوند.
لازم به ذکر است که این عارضه می تواند به دلیل پرولاپس چربی دور چشم ، بلفارو کارالیز یا تومورهای پلک اتفاق بیفتد.
- پتوز عصبی : این نوع افتادگی پلک بالا ؛ در نتیجه آسیب عصب سمپاتیک یا اکولوموتور رخ می دهد.
البته ناگفته نماند که آسیب سیستم عصبی مرکزی نیز ممکن است باعث این نوع پتوز شود.
- پتوز تروماتیک : ممکن است در نتیجه انواع خاصی از صدمات و جراحات ، عضله لواتور از بین برود و در نتیجه باعث این نوع از افتادگی پلک بالا گردد.
تشخیص افتادگی پلک بالا
در هنگام افتادگی پلک بالا ، ماهیچه لواتور تحت تاثیر قرار می گیرد. به این صورت که این ماهیچه نمی تواند خود را به طور صحیح در موقعیت مناسب نگه دارد یا به شکل صحیح حرکت کند.
در مواردی که افتادگي پلک بالا به وضوح قابل رویت باشد ؛ پزشکان با معاینه فیزیکی و مشاهده تفاوت های پلک های فرد ، می توانند پتوز را تشخیص دهند و آزمایشات تشخیصی دیگری لازم نیست.
اما اگر پزشك مشکوک شود كه شاید بیماری دیگری علت افتادگی پلک بالا شده باشد ، ممکن است انجام آزمایشات بیشتری را به منظور تشخیص افتادگي پلک بالا درخواست نماید.
در صورت نیاز به آزمایشات بیشتر ، ممکن است معاینه Slit-lamp در نظر گرفته شود.
لازم به ذکر است که کاهش بینایی محیطی می تواند با اختلالات مختلف مغزی و چشم نیز رخ دهد ؛ از این رو آزمایش میدان دید ، راهی برای اندازه گیری دید محیطی فرد خواهد بود.
در بیشتر موارد ، پزشک از فرد بیمار می خواهد که یک چشم خود را بپوشاند و با چشم دیگر روی چیزی که در مقابلش قرار دارد تمرکز کند ؛ سپس از بیمار سوال می کند که چه چیزی در لبه های میدان دید خود مشاهده می کنند.
به این ترتیب اگر میاستنی گراویس دلیل مشکوک برای ابتلا به پتوز باشد ، آزمایش Tensilon امکان دارد در نظر گرفته شود.
برای این آزمایش ، فرد داروی تنسیلون را دریافت می کند. اگر این دارو باعث تقویت عضلات فرد شود بدین معنا است که نتیجه آزمایش Tensilon مثبت است.
به طور کلی طی ارزیابی بیمار ، پزشک از او عکس می گیرد تا در آینده با مقایسه عکس های قبل و بعد درمان ، میزان موفقیت یا پیشرفت پتوز را مشخص کند.
درمان افتادگی پلک بالا
هنگامی که پزشک از عارضه پتوز مطمئن شد ، گزینه های درمانی را برای شما تجویز می کند. جراحی افتادگی پلک بالا ، یکی از رایج ترین گزینه های درمان افتادگی پلک بالا به شمار می رود.
البته لازم به ذکر است که بیمار ، قبل از هر اقدامی می بایست از خطرات احتمالی جراحی پلک آگاهی کافی داشته باشید.
توجه داشته باشید که به طور کلی ، شرایط فردی نقش مهمی در درمان پتوز دارد.
به طوری که هنگام ارزیابی بیمار ، توسط پزشک این مسئله که بیمار گزینه مناسبی برای انجام جراحی پتوز می باشد یا خیر بررسی می گردد.
نمونه کارهای جراحی افتادگی پلک ؛ توسط پروفسور کشکولی جراح پلک تهران
مراقبت های بعد از جراحی افتادگی پلک بالا
- تا چند وقت بعد از جراحی افتادگی پلک بالا ( پتوز ) ، چشم های خود را لمس و تحریک نکنید و از مالیدن چشم خودداری کنید.
- پماد آنتی بیوتیکی تجویز شده را طبق دستور ( غالبا توصیه می شود دو بار در روز استفاده گردد ) استفاده نمایید.
- قطره های اشک مصنوعی برای جلوگیری از خشکی چشم را فراموش نکنید. ممکن است فکر کنید نیازی به آن ندارید ، اما حتما مطابق دستورالعمل از آن استفاده کنید.
- مناسب ترین حالت برای خوابیدن ، به صورت طاقباز می باشد و سر باید بالاتر از قفسه سینه قرار گیرد ؛ بنابراین یک بالش زیر سرتان بگذارید و با زاویه 30 تا 45 درجه بخوابید.
- در سه روز اول پس از جراحی پتوز ، از کیسه یخ استفاده کنید ؛ زیرا به کاهش تورم و کبودی صورت کمک می کند.
- دو تا سه روز بعد از جراحی افتادگی پلک بالا ، پیاده روی سبک برای افزایش گردش خون توصیه می شود.
لازم به ذکر است که باید از ورزش شدید ، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین تا زمانی که پزشک معالج تان توصیه نموده خودداری کنید.
معمولا بعد از 2 هفته ، می توانید ورزش را از سر بگیرید ؛ اما توجه داشته باشید که باید از خم شدن پرهیز نمایید.
سایر مراقبت های بعد از جراحی افتادگی پلک بالا
- پس از جراحی افتادگی پلک بالا ، باید از چشمان خود در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت کنید ؛ لذا تا چند وقت بعد از این عمل جراحی ، برای محافظت از چشمان تان حتما از عینک آفتابی استفاده کنید.
- مصرف مرتب و روزانه داروهای ضد درد و آنتی بیوتیک را پشت گوش نیندازید و به طور مرتب و سر وقت آن ها را مصرف نمایید.
دقت داشته باشید که هرگز داروهای خود را با معده خالی مصرف نکنید ؛ چرا که داروها قوی هستند و اگر با معده خالی خورده شوند ، ممکن است حالت تهوع یا علائم دیگری ایجاد کنند.
- تا چند روز پس از جراحی پتوز نباید صورت خود را بشویید یا استحمام کنید. ( در خصوص زمان مناسب دوش گرفتن و شستن صورت ، با پزشک خود مشورت کنید. )
- اگرچه پس از برداشتن بخیه ها می توانید آرایش کنید ، اما نباید به مدت ٢ هفته چشم های خود را آرایش کنید.
- به مدت یک ماه بعد از جراحی پتوز ، از لنز استفاده نکنید.
- تا یک ماه بعد از عمل پتوز ؛ به سونا و استخر نروید و از قرارگیری در وان آب حمام اجتناب نمایید.
یکی از دلایل اصلی بروز عوارض بعد از عمل جراحی پتوز ، این است که بیماران از دستورات پزشک پیروی نمی کنند ؛ از این رو اکیدا توصیه می نماییم که از دستورالعمل های فوق الذکر به درستی تبعیت کنید.
