افتادگی پلک در کودکان ، می تواند ناشی از ژنتیک بوده و ریشه وراثتی داشته باشد یا این که امکان دارد به صورت اکتسابی و در سنین بالاتر نمود یابد. چنانچه افتادگی پلک یا پتوز ، در سنین کودکی اتفاق بیفتد ؛ تحت عنوان پتوز مادرزادی از آن یاد می شود. به گفته پروفسور محسن بهمنی کشکولی ، بهترین جراح پلاستیک چشم در تهران ، پتوز اکتسابی ، می تواند به دلایل مختلفی از جمله موارد ذیل رخ دهد :
- ضعف در عضلات پلک
- مشکل عصب کنترل کننده پلک
- نقص مکانیکی ناشی از هر چیزی که باعث افزایش وزن پلک می شود مانند کیست یا تورم.
- نقص تاندون که عضله بالابرنده را به پلک متصل می کند و معمولا به دلیل تغییرات طبیعی پیری بروز می کند.
افتادگی پلک چیست ؟
افتادگی پلک بالا یا اصطلاحا پتوز ، از جمله اختلالات و بیماری های چشمی به شمار می رود که در برخی موارد به صورت جزئی بروز کرده و گاهی نیز ممکن است تمام سطح مردمک چشم را مستور کرده و بینایی فرد را محدود یا به طور کامل مسدود سازد. افتادگی پلک فوقانی ، در پاره ای از موارد تنها یک چشم را درگیر کرده و در برخی موارد نیز می تواند هر دو چشم را درگیر نماید. به طور کلی منظور از پتوز ، افتادگی پلک بالا می باشد که درجات متفاوتی در افراد مختلف دارد.
علل افتادگی پلک در کودکان
لازم به ذکر است که پتوز مادرزادی ، غالبا به دنبال بروز نقص در تکامل عضلات بالابرنده پلک بالا ایجاد می گردد. اگرچه به طور کلی پتوز ، نوعی اختلال مستقل تلقی می شود ؛ اما در مواردی که به صورت ژنتیکی منتقل شده است ( پتوز مادرزادی ) این امکان وجود دارد که با مشکلات و اختلالات دیگری اعم از موارد ذیل همراه شود :
- بیماری های عضلانی
- اختلال حرکات چشم
- تومورهای پلک
- عیوب انکساری
- اختلالات عصبی
لذا در صورت وجود پتوز مادرزادی ، باید سریعا نسبت به تشخیص قطعی و درمان آن اقدامات لازم انجام پذیرد و به یک جراح پلک خوب در تهران مراجعه نمایید ؛ چرا که به طور کلی این بیماری در صورت عدم درمان هرگز بهبود نخواهد یافت. فلج عصب جمجمه ، عفونت های مکرر ، تومور پلک یا حدقه چشم ، مشکلات عضلات چشم مانند میاستنی گراویس ، تیروئید ، آستیگماتیسم را می توان از دلایل دیگر افتادگی پلک نام برد. لازم به ذکر است که میاستنی گراویس ، در لغت به معنای ضعف شدید عضلات می باشد ؛ این عارضه ، اختلال عصبی عضلانی خود ایمنی مزمن است. نارسایی میاستنی گراویس بیماری ارثی و واگیردار نیست.
تشخیص افتادگی پلک در کودکان
در کودکانی که افتادگی پلک به وضوح قابل مشاهده است ، تشخیص پتوز پلک کار چندان سختی نیست. لازم به ذکر است در کودکان مبتلا به پتوز خفیف ، ممکن است در چند سال اول متوجه آن نشوید لذا در این صورت احتمال بدتر شدن وضعیت وجود دارد. پس مهم است که طی سال های اولیه رشد کودک به طور جدی مراقب او باشید. از این رو چنانچه مشاهده کردید کودک شما در هنگام خواندن یا نوشتن ، چشمان خود را به سختی باز نگه می دارد ؛ باید با متخصص مشورت نمود.
چگونه می توان از افتادگی پلک در کودکان جلوگیری کرد ؟
از افتادگی پلک در کودکان نمی توان پیشگیری کرد ، اما اگر به موقع تشخیص داده شود ، می تواند با درمان مناسب تصحیح شود. اگر افتادگی پلک در كودكان به موقع درمان نشود ، می تواند مانع پیشرفت بصری کودک شود و شرایطی مانند تنبلی چشم ، استرابیسموس و تاری دید شود. در نهایت بر روی تاندونی که به عضله بالابرنده پلک متصل است اثر گذاشته و موجب ضعف آن می گردد و بدین ترتیب در پلک افتادگی ایجاد شده و جلوی مردمک چشم را مسدود می کند.
گزینه های جراحی پتوز پلک
روش جراحی به عملکرد عضله بالابرنده بستگی دارد. دو روش معمول در زیر ذکر شده است ؛ البته گزینه های دیگری نیز برای انواع غیر معمول پتوز وجود دارد.
- برداشتن عضله بالابرنده : اگر عضله عملکردی داشته باشد ، پلک را می توان با کوتاه کردن عضله بلند کرد ؛ بنابراین بهترین جراح پلک تهران بخشی از آن در حین عمل برمی دارد و پلک را کوتاه تر می کند تا با چشم دیگر شباهت بیشتری داشته باشد.
- ترمیم پتوز به روش frontalis sling : این جراحی متداول ترین عمل پتوز پلک است. اگر عضله بالابرنده مشکل عملکردی داشته باشد ، می توان از عضله پیشانی برای کنترل پلک بالا استفاده کرد.
درمان افتادگی پلک در کودکان با پروفسور کشکولی
در صورتی که کودکی با عارضه افتادگی پلک متولد گردد ؛ به منظور تکامل میدان دید ، مستلزم درمان اورژانسی می باشد. از آن جا که افتادگی پلک در کودکان در صورت عدم درمان بهنگام ، می تواند به تنبلی چشم و دیگر اختلالات چشمی نیز منتج گردد ؛ در صورت مواجهه کودک با این مشکل باید هر چه سریع تر روند درمان را در پیش گرفت. پزشک متخصص ، با توجه به فاکتورهایی از قبیل سن کودک ، وسعت درگیری پلک ها ( یک یا هر دو پلک ) ، شدت بیماری ، وضعیت حرکات چشم ، قدرت عضله های بالابرنده پلک و مواردی از این قبیل ؛ مناسب ترین روش را جهت درمان افتادگی پلک بر خواهد گزید.
جراحی افتادگی پلک یا جراحی پتوز در کودکان
متداول ترین روش به منظور درمان افتادگی پلک در کودکان ( پتوز مادرزادی ) ، جراحی پتوز می باشد. توجه داشته باشید در مواردی که کودک ، همزمان با افتادگی پلک با تنبلی چشم نیز مواجه است ؛ این احتمال وجود دارد که پزشک معالج برای کودک شما علاوه بر درخواست جراحی پتوز ؛ پد چشمی ، قطره یا عینک نیز تجویز نماید. هدف از جراحی افتادگی پلک ، ترمیم تاندونی است که پلک را بالا می برد یا توانمندسازی عضله است که بتواند قدرت خود را بازیابی نماید. تکنیک های مختلفی برای جراحی پلک وجود دارد و بسته به شرایط بیمار ، بهترین و کارآمدترین آن ها به کار گرفته می شود.
جراحی پتوز پلک معمولا در بیماران زیر پنج سال انجام نمی شود. دلایل این امر این است که کودکان زیر پنج سال معمولا در طی فرایند ارزیابی قبل از عمل همکاری نمی کنند ، همچنین ساختارهای آناتومیکال که باید تحت درمان قرار گیرند ، هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارند و مراقبت های پس از عمل جراحی برای کودک قابل تحمل نیست و نمی تواند از عهده آن بر آید. پزشکان تنها زمانی استثنا قائل می شوند که خطر آمبلیوپیا به علت انسداد مردمک یا تورتیکولی وجود داشته باشد. در این صورت ، پلک باید فورا اصلاح شود. در موارد تروما یا پتوز پلک مرتبط با آلرژی، به بیماران توصیه می شود چند ماه منتظر بمانند تا افتادگی پلک به خودی خود فروکش کند. متداول ترین روش جراحی افتادگی پلک در كودكان شامل بالا بردن عضله بالا برنده پلک است. در این حالت کودک تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد. اگر عضله بالا برنده پلک عملکرد ضعیفی داشته باشد یا حتی بدون توانایی باشد، باید پلک به خط ابرو پیوست شود تا عضله پیشانی بتواند آن را بلند کند.
اقدامات قبل از جراحی افتادگی پلک در کودکان
طبیعی است که نسبت به عمل فرزند خود کمی احساس اضطراب کنید ، اما قاعدتا از شنیدن این که روشی برای اصلاح این بیماری جدی ، دردناک و مزمن وجود دارد که بر سلامت چشم و بینایی کودک تان تأثیرگذار است ؛ نیز بسیار خوشحال هستید. جراحی چشم می تواند سطح اضطراب را در هر کسی افزایش دهد و برای کودکان ترسناک باشد. وقتی صحبت از بینایی و سلامت چشم کودکان می شود ، یعنی نیاز به مراقبت های ویژه دارند. قبل از مراجعه به بهترین جراح پلک تهران ، ابتدا خود را آماده کنید ؛ زیرا تا زمانی که خود را آماده نکرده اید ، نمی توانید فرزندتان را برای جراحی آماده کنید.
در این مرحله باید به کودک خود آگاهی بدهید و اضطراب او را کاهش دادید. آگاهی دادن می تواند به کاهش ترس فرزند شما و کمک به او برای کنار آمدن کمک زیادی کند ، به شرطی که به روش صحیح انجام شود. شما می خواهید به کودک خود تصور دقیقی از آن چه در طی جراحی چشم اتفاق می افتد و چگونگی انجام آن کمک ارئه دهید. باید این کار را با استفاده از زبان و مفاهیم متناسب با سطح درک آن ها ، انجام دهید.
با کودک خود صادق باشید ، با استفاده از کلمات ساده و آرام بخش علت جراحی چشم او را توضیح دهید. انتخاب دقیق کلمات یک روش آسان برای کمک به کاهش ترس آن ها است ؛ از این رو به جای این که بگویید ، “دکتر اول شما را به خواب می آورد” ، سعی کنید بگویید ، “دکتر به شما دارو می دهد تا خیلی عمیق بخوابید ، بنابراین در حین عمل هر چیزی را احساس نمی کنید. ” همچنین مهم است كه به کودک تان بگویید عمل جراحی سرپایی است و می تواند همان روز به خانه برگردد و مجبور نیست یک شب را در بیمارستان سپری کند.
پس از عمل جراحی افتادگی پلک در کودکان با چه شرایطی مواجه می شویم ؟
پس از افتادگی پلک در کودکان ، پلک متورم شده و بینایی تار می گردد. مهم است که سر را بالا نگه دارید و بعد از عمل جراحی برای کم کردن تورم از کمپرس سرد استفاده کنید. اگر تورم بیش از حد باشد ، ممکن است بخیه ها باز شود و پلک به محل قبلی خود بازگردد. پس از عمل ، پلک جراحی شده سفت تر از حد طبیعی می شود. هنگام خواب وقتی عضلات صورت کودک در حالت آرامش هستند ، پلک تمایل دارد کمی باز بماند. به طور کلی ، عضله بالابرنده پلک ضعیف تر پس از عمل جراحی سفت تر می شود. به همین دلیل لازم است از پماد روان کننده و یا قطره برای جلوگیری از خشکی استفاده شود.
در اکثر کودکان این روان کننده ها برای چند ماه تا سال پس از جراحی پلک مورد نیاز است. برخی از کودکان در معرض خطر خشکی چشم هستند. خشکی شدید ممکن است در کودکان مبتلا به بیماری های چشم بیشتر باشد. خشکی جدی همچنین در کودکانی که دچار مشکل در محافظت از چشمشان هستند مانند آنهایی که دارای عضلات ضعیف صورت یا حرکت ضعیف چشم می باشند رخ می دهد. پزشک در مورد چگونگی روانکاری چشم توضیح خواهد داد. یک هفته پس از جراحی پلک ، باید به بهترین جراح پلک کودکان در تهران مراجعه کرد تا اطمینان حاصل شود که چشم کودک رطوبت کافی دارد. همچنین باید به طور مرتب با بهترین جراح پلک تهران در ارتباط باشید تا از بسته شدن کامل پلک کودک مطمئن شوید.
خطرات جراحی پتوز
عوارض جراحی افتادگی پلک در کودکان در تهران ؛ شامل عفونت ، خونریزی و کاهش بینایی میباشد ؛ ولی وقوع این عوارض بسیار نادر است. چشم ممکن است بلافاصله بعد از عمل کاملا بسته نشود ، ولی این عارضه معمولا مقطعی است و می توان از قطره و پماد برای محافظت چشم استفاده نمود. ممکن است پلک‌ها کاملا قرینه به نظر نرسند. در اغلب موارد ، پلک عمل شده بعد از جراحی در نگاه به پایین نسبت به پلک دیگر مختصری بالاتر قرار می گیرد و شب‌ها مختصری باز می ماند که این دو عارضه مشکل آفرین نیستند. ممکن است پزشک از بیمارانی که داروهایی مثل آسپرین و ضد درد مفاصل مصرف می کنند بخواهد که چند روز قبل و بعد از جراحی برای جلوگیری از خونریزی و کبودی از آن ها استفاده نکنند. گاهی اوقات ممکن است برای تثبیت اصلاح افتادگی پلک نیاز باشد تا یک یا دو هفته به وسیله بخیه پلک ترمیم شده نگه داشته شود.
راه های موثر در کاهش و یا پیشگیری از افتادگی پلک در کودکان
به صورت کلی باید این نکته را در نظر داشته باشید که عملا هیچ راهی برای جلوگیری از بروز افتادگی پلک چه در کودکی و چه در بزرگسالی وجود ندارد ؛ تنها تشخیص زود هنگام این عارضه موجب می شود تا از عواقب این عارضه مانند اختلالات جسمی ، تنبلی چشم و سایز عوارض ها کاشته شود. در ادامه به چندین راهکار اشاره شده است که در صورتی که والدین در رعایت این نکات به کودک خود کمک کنند ، می توانند از شدت پیدا کردن پتوز و یا افتادگی پلک کودک خود جلوگیری نمایند.
- یکی از نکات قابل توجه در این امر این است که کودک نباید به هیچ عنوان در معرض مستقیم تابش نور خورشید قرار بگیرد. همچنین لازم است حتما در هنگام خروج از منزل کودک از کرم های ضد آفتاب مخصوص کودکان استفاده نماید.
- مراقبت از چشم های کودک در طول روز به کمک کلاه نقاب دار و یا عینک آفتابی مناسب از موارد مهم در پیشگیری از افتادگی پلک کودکان است.
- داشتن تغذیه و رژیم غذایی سالم و مناسب می تواند تا حد زیادی از ابتلای کودک به این بیماری پیشگیری نماید. به همین دلیل توصیه می شود از مصرف غذاهای پر چرب ، همچنین غذاهای شور خودداری شود.
- توصیه می شود استفاده از تبلت ، گوشی موبایل و یا هر وسیله هوشمندی که دارای نور آبی است را برای کودک خود محدود نمایید. همچنین لازم است استفاده از این وسایل در هنگام شب ممنوع شود.
- هرچه کودک در زمان درستی استراحت نماید و خواب کافی داشته باشد ، این مسئله در نهایت می تواند در کاهش ابتلا به افتادگی پلک فوقانی تاثیر داشته باشد ؛ بنابراین لازم است حتما شب ها والدین کودک خود را به موقع به رخت خواب بفرستند.
- یکی از راه های موثر برای کاهش این عارضه باز و بسته کردن چشم ها تا چندین بار در روز می باشد. لازم است در حین انجام این حرکت ، ناحیه گیجگاه کودک به آرامی فشار داده شود. می توانید این حرکت را با کودک خود تمرین نمایید و اثرات آن را بعد از مدتی مشاهده کنید.
آیا به جز جراحی راهی برای درمان افتادگی پلک در کودکان وجود دارد ؟
در صورتی که برای درمان پتوز چشم کودکان ، پزشک معالج جراحی را مناسب نداند ، می توان از پایه در عینک استفاده نمود. در طی این روش از یک پایه که به قاب عینک کودک متصل می شود ، استفاده خواهد شد تا مانع از افتادگی پلک کودک شود. به صورت کلی دو نوع پایه عینک وجود دارد که یکی از آن ها قابلیت تنظیم شدن دارد و دیگر تقویت شده است. پایه های قابل تنظیم در یک سمت قاب عینک و پایه های تقویت شده به دو طرف آن متصل می شوند. دقت داشته باشید که نباید هرگز از این پایه ها به صورت خودسرانه استفاده شود. استفاده از این پایه ها به همراه عینک تنها با نظر و تجویز پزشک باید صورت بگیرد.
برای درمان افتادگی پلک در کودکان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
کودکانی که به افتادگی پلک دچار هستند می بایست حتما تحت معاینه دقیق چشم پزشکی متبحر قرار گیرند. اگر افتادگی پلک در کودک شما شدید است با تشخیص پزشک ، امکان جراحی در سال های ابتدایی وجود دارد. به طور کلی تا زمان رسیدن کودک به 4 تا 5 سالگی ، جراحی افتادگی پلک به تعویق می افتد. اهمیت به حفظ سلامت فرزند از نخستین وظایف والدین در روزهای آغازین زندگی فرزندانشان می باشد. پس از آن با مراجعه به پزشک و بررسی کودک توسط ایشان ، بررسی های لازم در خصوص تشخیص ، شناسایی علائم و شیوه درمان آن ها انجام می شود. یکی از مشکلات رایجی که از بدو تولد یا مدتی پس از آن همراه کودکان و نوزادان است ، افتادگی پلک کودکان و نوزادان می باشد که به آن پتوز گفته می شود. افتادگی پلک فوقانی نوزادان در یک چشم و گاهی در هر دو چشم ایجاد می شود که به درمان نیاز دارد زیرا شدت این مشکل سبب اختلال یا عدم بینایی در دید نوزاد خواهد شد. افتادگی پلک در نوزادان ارثی بوده یا به دلایل دیگری اتفاق می افتد. در صورتی که افتادگی پلک با موارد زیر همراه باشد ، بهتر است در اسرع وقت به پزشک متخصص چشم با تجربه مراجعه کنید:
- افتادگی به طور ناگهانی طی چند روز یا چند ساعت به طور ناگهانی بروز کند.
- با دوبینی ، سردرد شدید ، مشکل در بلع یا گفتار ، ضعف در عضلات صورت ، بازوها و پاها همراه باشد.
- برای جلوگیری از پیشرفت اختلال در افتادگی پلک و همچنین عوارض جانبی آن ، می توانید با یک چشم پزشک با تجربه مشورت کنید.
- با علائم عفونت چشم که شامل التهاب ، تب ، درد ، قرمزی و برآمدگی چشم یا مشکل در تحرک چشم است همراه باشد.
- درصورتی که یک چشم کودک ، کوچکتر از دیگری است و یا در زمان صحبت ، سعی در بالا بردن ابروهای خود به جهت دید بهتر می کند.
علائم افتادگی پلک مادرزادی چیست ؟
اولین نشانه و علائم افتادگی پلک در کودکان این است که پلک نوزاد از حد معمول پایین تر قرار گرفته باشد و شکاف پلکی تنگ است. با این وجود اغلب کودکان با علائم دیگری نیز همراه هستند که در ادامه به آن ها اشاره شده است :
- کودکانی که به مشکل پتوز چشم دچار هستند ، برای اینکه دید بهتری داشته باشند ، اغلب سر خود را عقب نگه می دارند.
- معمولا این گروه از کودکان از نظر مشکلات بینایی شکایت دارند.
- این احتمال وجود دارد که کودک با اجسامی که انتظار می رود در میدان دید کودک باشند اما در ارتفاعی بالاتر از سر کودک هستند ، برخورد داشته باشد.
از دیگر علائم و نشانه های مشکلات بینایی در کودکانی که به مشکل افتادگی پلک دچار هستند به موارد زیر می توان اشاره نمود :
- احساس سرگیجه و سردرد
- فشار چشم
- دید ناواضح و یا تاری در دید
- دوبینی
- نزدیک بینی و یا آستیگماتیسم و یا دوربینی چشم کودک
- در یک راستا نبودن چشم ها
